ISO 22163:2023 (IRIS rev. 04)
W celu zaspokojenia stale rosnących wymagań rynku oraz obniżenia kosztów związanych z koniecznością audytowania poddostawców przez producentów taboru kolejowego, w 1991 roku została powołana grupa pod nazwą UNIFE (Union of the European Railwey Industries). Głównym celem działalności stworzonej jednostki była realizacja działań związanych z promowaniem sektora kolejowego. W związku z tym w UNIFE wydzielono specjalną grupę roboczą mającą za zadanie opracowanie i wydanie normy dostosowanej do wymagań branży kolejowej. Konieczność powstania takiej normy uargumentowana była zbyt dużą ogólnością wymagań zawartych w podstawowej normie Systemów Zarządzania Jakością – ISO 9001. W ślad za przemysłem żywnościowym (norma ISO 22001), lotniczym (norma AS 9001) czy motoryzacyjnym (IATF 16949), w marcu 2006 roku UNIFE opublikowało pierwszą rewizję standardu IRIS (IRIS rev. 00). Standard ten był dedykowany firmom zajmującym się projektowaniem, produkcją oraz utrzymaniem w zakresie pojazdów szynowych oraz infrastruktury kolejowej. Od 2006 roku standard ulegał nieustannym ulepszeniom poprzez stałe podnoszenie wymagań stawianym organizacjom. W 2014 roku Przewodniczący wraz z Prezydium UNIFE zatwierdził przekształcenie standardu IRIS na normę ISO/TS 22163, wydaną w maju 2017. Po 11 latach od opublikowania standardu stał on się oficjalną normą branżową.
Szczegółowa historia ewolucji standardu IRIS do normy ISO/TS została przedstawiona poniżej:
W skład IRIS rev. 04 wchodzą 4 części składowe:
Oficjalna norma ISO opublikowana na stronie www.iso.org
Oprogramowanie IRIS Audit Tool - oprogramowanie stworzone specjalnie do audytowania wymagań normy ISO 9001 oraz ISO 22163:2023 przez www.iris-rail.org
Oprogramowaniem posługują się przede wszystkim akredytowane jednostki certyfikujące, jednak jest ono również dostępne dla firm posiadających bądź wdrażających u siebie ISO 22163 (IRIS).
Ocena efektywności certyfikacji IRIS , wydanie z 2023 roku - dokument opracowany przez UNIFE (dostępny na stronie www.iris-rail.org)
zawierający szczegółowe informacje o:
- Zakresie certyfikacji
- Wymaganiach odnośnie jednostek certyfikujących
- Wymagań odnośnie auditorów
- Wymagań odnośnie planowania i realizacji audytów certyfikujących (cykle auditu, czas trwania auditu, określanie zespołu do przeprowadzenia auditów,
przyznawanie certyfikatów i ich wydawanie) - Procesie skarg
- Dokumentacji auditu
- Punktowaniu auditu i ocenie pieciu głównych procesów
- Zarządzaniu niezgodnościami i doskonaleniami
Zgodnie z przyjętą przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną struktura HLS norma ISO/TS 22163:2017 zbudowana jest z 10 rozdziałów. W całości oparta została na wymaganiach normy ISO 9001:2015 z rozszerzeniem o specyficzne wymagania dedykowane dla branży kolejowej. Struktura wymagań ISO 9001:2015 do wymagań ISO/TS 22163:2017 została przedstawiona na rysunku. Kolorem zielonym zostały zaznaczone wymagania normy ISO 9001:2015, kolorem czerwonym oznaczono wymagania obowiązkowe dla normy ISO/TS 22163:2017, natomiast kolorem niebieskim wymagania opcjonalne.
Portal www.iris-rail.org zawierający rejestr jednostek certyfikujących, firm certyfikowanych oraz inne niezbędne informacje.
ISO 22163:2023 anuluje i zastępuje ISO/TS 22163:2017.
- zakres został uproszczony;
- terminy i definicje w punkcie 3 zostały zmienione;
- poprzedni podpunkt 6.4 „Planowanie biznesu” został przeniesiony do punktu 4;
- dodano nowy podpunkt 4.1.2 „Odpowiedzialność społeczna”;
- podpunkt 7.2.1 „Kompetencje — uzupełnienie” został zmieniony;
- poprzedni podpunkt 8.11 „Zarządzanie innowacjami” został przeniesiony do podpunktu 8.1;
- „Zarządzanie przeglądem projektu” zostało oddzielone od podpunktu 8.1.3.9 „Zarządzanie ryzykiem i szansami w projekcie” jako nowy podpunkt 8.1.3.11;
- podrozdziały 8.4 „Zarządzanie konfiguracją” i 8.5 „Kontrola zmian” zostały połączone w 8.1.4 „Zarządzanie konfiguracją i kontrola zmian”;1
- wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów zostały zintegrowane z wymaganiami jakościowymi;
- wymagania dotyczące niezawodności, dostępności, podatności utrzymaniowej, bezpieczeństwa (RAMS) i kosztów cyklu życia (LCC) zostały wyjaśnione w 8.8;
- dodano pojęcie wskaźników efektywności w porównaniu z kluczowymi wskaźnikami efektywności;
- zostały zmienione wskaźniki efektywności;
- dodano Załącznik A „Lista procesów”;
- dodano Załącznik B dotyczący „Koncepcji zależności wymagań dla wyrobów i usług”;
- dodano załącznik C dotyczący „Wskaźników efektywności”.
